روش های پیشگیری از بارداری + آموزش استفاده از کاندوم

روش‌های متنوعی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد. هر زوجی با توجه به اولویت‌ها و شرایط خود مبادرت به استفاده از یکی از آن‌ها می‌کند. هر روش جلوگیری از بارداری مزایا و معایب مرتبط با خود را دارد. در هر کدام درصد خطایی برای بارداری ناخواسته وجود دارد. در واقع شما برای اینکه روش مناسبی برای پیشگیری انتخاب کنید، باید با توجه به میزان خطر حاملگی هر کدام و مزایا و معایبشان تصمیم بگیرید. البته در صورت داشتن شرایط خاص مشورت با پزشک ضروری به نظر می‌رسد.

نود درصد زنانی که به لحاظ جنسی فعال هستند، اگر طی یک سال از هیچ روش پیشگیری استفاده نکنند، باردار می‌شوند. قطعی‌ترین روش برای پیشگیری از بارداری، نداشتن رابطه جنسی است که مشخصا این روش، روش مناسبی نمی‌باشد. عدم استفاده از روش‌های پیشگیری در روابط جنسی گاه زوجین را وادار می‌کند تا در صورت بارداری از سقط جنین استفاده کنند؛ به همین دلیل آگاهی از این روش‌ها و به کار بردن آن‌ها اهمیت دارد.

انواع روش‌های پیشگیری از بارداری

روش‌های پیشگیری از بارداری به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند. روش‌های انسداد کردن، روش‌های هورمونی، روش‌ها و ابزار‌های درون رحمی و دیگر روش‌های پیشگیری برای جلوگیری از بارداری وجود دارند. همچنین برخی از روش‌ها برای جلوگیری از بارداری برای بعد از رابطه جنسی غیر محتاطانه وجود دارد.

1.پیشگیری از بارداری با روش‌های انسداد کردن

روش‌های انسداد کردن، روش‌هایی هستند که مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند. این روش‌ها خود شامل موارد زیر هستند:

کاندوم مردانه: 

کاندوم‌های مردانه که عموما از لاتکس ساخته می‌شوند بیشتر از 80 درصد در پیشگیری از بارداری موثر هستند. علاوه بر این مانع انتقال عفونت‌های جنسی را هم می‌شوند.

مزایا

به راحتی می توان آن را تهیه کرد.

ارزان است.

در برابر بیماری های جنسی حفاظت می کند.

معایب

تنها زمانی موثر است که به درستی استفاده شود.

یکبار مصرف است.

لذت رابطه جنسی را تحت تاثیر قرار می دهد.

روش استفاده ازکاندوم مردانه در پیشگیری از بارداری

 کاندوم را باید روی آلت در حالت نعوظ کشید و با فشار دادن آن هوای داخل آن را خارج کرد. سپس کاندوم را تا انتهای آلت باز کرد. بعد از اتمام رابطه جنسی و انزال با نگه داشتن قسمت پایین کاندوم، آلت را از واژن خارج کنید و کاندوم را دور بیندازید.

اگر به لاتکس حساسیت داشته باشید، نوعی از کاندوم برای کسانی که به آن حساس‌اند، ساخته شده است. همچنین در صورت استفاده از لوبریکانت‌ها، دقت کنید با جنس کاندوم سازگار باشد و کاندوم را حین رابطه جنسی پاره نکند.

کاندوم زنانه: 

کاندوم زنانه مشابه کاندوم‌های مردانه هستند، تقریبا 79 درصد قدرت پیشگیری دارند.

مزایا

به راحتی می توان آن را تهیه کرد.

در برابر بیماری های جنسی حفاظت می کند.

حرارت بدن را بهتر از کاندوم مردانه منتقل می کند.

معایب

در هنگام سکس باعث ایجاد صدا می شود.

حدود ۲۱ درصد استفاده کننده ها ناخواسته باردار می شوند.

یکبار مصرف است.

با کاندوم مردانه نباید استفاده شود چون باعث پارگی می شود.

دیافراگم: 

دیافراگم یک ابزار انسداد ورود اسپرم است که داخل واژن قرار می‌گیرد و هر بار قبل استفاده از اسپرم کش روی آن استفاده می‌شود. استفاده از دیافراگم و اسپرم کش تقریبا 90 درصد احتمال بارداری را کاهش می‌دهد.

مزایا

مثل هر روش ضد بارداری دیگر، دیافراگم ضد بارداری نیز مزایا و معایب خودش را دارد. مزایای دیافراگم ضد بارداری عبارت است از:

• کنترل باردار شدن را به دست خود افراد می‌گذارد.
• در هنگام شیردهی می‌تواند استفاده شود.
• حمل آن ساده است و فضایی اشغال نمی‌کند.
• تغییرات هورمونی در بدن ایجاد نمی‌کند.
• هر زمان تصمیم بگیرند می‌توانند استفاده از آن را متوقف کنند.
• می‌تواند چند ساعت قبل از شروع رابطه جاگذاری شود.
• وجود آن معمولاً توسط هیچ‌یک از طرفین احساس نمی‌شود.
• اثر تخریبی کمتری در مقایسه با IUD دارد و نیازی به چک شدن توسط پزشک ندارد.

برای خانم‌هایی که بالای 35 سال سن دارند یا سیگار می‌کشند مفیدتر از قرص‌های پیشگیری از بارداری است چون خطری برای ایجاد بیماری‌های قلبی و عروقی ندارد.

معایب

• جاگذاری آن سخت است
• احتمال جابجایی آن به خاطر اندازه آلت تناسلی مردانه، پوزیشن برقراری رابطه جنسی و شدت دخول وجود دارد.
• هر بار قبل از شروع رابطه باید جاگذاری شود.

بعد از هر بار زایمان، جراحی در ناحیه لگن، سقط جنین یا کاهش وزن (20 درصد وزن بدن) باید اندازه مناسب دیافراگم ضد بارداری مجدداً تعیین شود.

هر دیافراگم باید بعد از 2 یا 1 سال جایگزین شود.

روش استفاده از دیافراگرم

 فرد دیافراگم را ساعاتی قبل از رابطه جنسی در واژن قرار داده و تا 6 ساعت بعد از رابطه جنسی باید در واژن نگه دارد ولی بعد از 24 ساعت حتما باید خارج شود.

کلاهک رحم: 

کلاهک رحم یک کاپ سلیکونی است که در انتهای واژن قرار می‌گیرد. در واقع این کلاهک دهانۀ رحم را می‌پوشاند تا اسپرم به تخمک‌ها نرسد. این روش بین 70 تا 85 درصد از بارداری پیشگیری می‌کند.

مزایا

به مدت ۴۸ ساعت می تواند در دهانه ی رحم بماند.

ارزان است.

معایب

به وسیله ی دکتر باید جا انداخته شود.

در مقابل بیماری های جنسی حفاظت نمی کند.

در طول پریود نباید استفاده شود.

اسفنج ضد بارداری: 

اسفنج ضد بارداری که حاوی اسپرم کش است مانند کلاهک انتهای واژن جای داده می‌شود تا مانع رسیدن اسپرم به رحم بشود. استفاده از اسفنج بین 76 تا 88 درصد قدرت پیشگیری دارد.

مزایا

به پزشک نیازی نیست.

تاثیر آن سریع است.

معایب

قرار دادن آن سخت است.

از بیماری های جنسی محافظت نمی کند.

در طول پریود نباید استفاده شود.

اسپرم کش: 

اسپرم کش یک ماده شیمایی است که اسپرم را غیرفعال می‌کند. میزان تاثیر اسپرم کش 71 درصد می‌باشد.

روش استفاده از اسپرم کش

اسپرم کش‌ها حداقل 10 دقیقه قبل از رابطه جنسی باید در واژن استفاده شوند و برای 60 دقیقه مؤثر باقی می‌مانند. اسپرم کش نوعی ماده‌ی شیمیایی است که به صورت کف، ژل و کرم در دسترس است. 

مزایا

استفاده از این روش کم هزینه و بسیار پرکاربرد است. استفاده از آنها نیازمند تجویز پزشک نیست و در اکثر داروخانه ­ها موجود هستند که این امر آنها را به یکی از در دسترس ­ترین ابزارهای پیشگیری از بارداری تبدیل می­کند. همچنین عوارضی مشابه عوارض روش­های هورمونی پیشگیری از بارداری برای بدن ایجاد نمی­کنند.

عوارض

بسیاری از افراد به مواد شیمیایی موجود در این روش حساسیت دارند که نتیجه آن کاهش لذت رابطه و احساس سوزش حین دخول است. سوزش پوست می­تواند خطر ابتلا به بیماری­های مقاربتی را افزایش دهد. برخی زنان نیز در نتیجه حساسیت به نانوکسینول-9 موجود در اسپرم­ کش عفونت­های رحمی را تجربه می­کنند.

به دلیل وجود چنین خطراتی اگر استفاده از این روش در پوستتان احساس سوزش ایجاد می­کند، بهتر است از آن استفاده نکنید. لایه­ ها، شیاف و قرص اسپرم کش باید حداقل نیم ساعت پیش از آغاز رابطه جنسی در واژن قرار داده شوند. شیاف­ها همچنین اثر خود را پس از گذشت 1 ساعت از دست می­دهند بنابراین ممکن است استفاده مجدد آن موردنیاز باشد. این بدین معنی است که استفاده از این روش به دقت بیشتری نیاز دارد و به نسبت روش­های دیگری مانند قرص ضدبارداری یا دستگاه IUD، میزان خطایشان بالاتر است.

2.روش‌های پیشگیری از بارداری با هورمون

روش‌های هورمونی روش‌هایی هستند که باروری زنان را متوقف می‌کنند. باروری در واقع آزاد شدن تخمک از تخمدان است. این شکل از پیشگیری تاثیری در پیشگیری از عفونت‌های جنسی ندارد.

قرص‌های ضد بارداری

 این قرص‌ها یکی از روش‌های رایج در میان مردم برای پیشگیری می‌باشند. قرص‌های ضد بارداری انواع مختلفی دارند و تا حدود 95 درصد قدرت پیشگیری از بارداری دارند.

برخی قرص‌های ضد بارداری شامل استروژن و پروژستین می‌باشد. این قرص‌ها به شکل روزانه و مطابق با راهنمای داخل جعبه مصرف می‌شوند. برخی از قرص‌های داخل پک، بدون هورمون هستند که باعث می‌شوند سیکل ماهیانه ادامه پیدا کند.

انواع دیگر قرص‌های ضد بارداری، قرص‌هایی است که فقط حاوی پروژستین بوده و فرد باید هرروز راس ساعت مشخصی آن را مصرف کند. در این حالت ممکن است سیکل ماهیانه از نظم و حالت عادی اش خارج بشود.

مزایا

قاعدگی را منظم و خونریزی را کمتر می کند یا اینکه ممکن است بسته به نوع قرص شخص پریود نشود.

درد پریود را کم می کند.

معایب

هزینه دارد.

از بیماری های جنسی محافظت نمی کند.

ممکن است اثرات جانبی ای مثل احساس سفتی در سینه ها، لک صورت، لخته شدن خون، و فشار خون بالا داشته باشد.

پچ‌های پوستی (چسب)

 این روش از پیشگیری اگر صحیح انجام شود تا 99 درصد قدرت پیشگیری از بارداری دارد. چسب‌های پیشگیری در قسمت‌های مختلف بدن می‌تواند کار گذاشته شوند. هر پچ برای 3 هفته در یک قسمت قرار داده می‌شود و سپس برای یک هفته برداشته می‌شود تا در آن زمان پریود اتفاق بیفتد.

مزایا

عادت ماهانه را منظم و خونریزی را کمتر می کند.

فرد احساس درد کمتری می کند.

نیازی به یاد آوری تاریخ دقیق نیست.

معایب

هزینه دارد.

ممکن است مشکلات پوستی ایجاد کند یا عوارض جانبی قرص های جلوگیری از بارداری را داشته باشد.

در برابر بیماری های جنسی محافظت نمی کند.

تزریق: 

این روش پیشگیری توسط پزشک تجویز شده و هر 12 هفته یک بار استفاده می‌شود. اگر از این روش درست استفاده شود و تزریق‌ها به موقع باشد، قابلیت پیشگیری بالای 90 درصد می‌باشد.

نکته: زوج‌هایی که از روش ترزیق استفاده کرده‌اند، بعد از مدتی مایل به بارداری باشند، حدودا 10 ماه طول می‌کشد تا باروری به حالت نرمال باز گردد.

مزایا

فقط ۴ بار در سال نیاز به تزریق است.

تاثیر زیادی دارد.

معایب

هزینه زیادی دارد.

باعث لک پوستی و دیگر عوارض جانبی می شود.

در برابر بیماری های جنسی حفاظت نمی کند.

حلقه‌های واژنی

این روش پیشگیری از بارداری در صورت استفادۀ صحیح بالای 99 درصد قابلیت پیشگیری دارد ولی در صورتی که خطاهای انسانی رخ دهد، 95 درصد می‌تواند موثر باشد. حلقه کوچک پلاستیکی برای 3 هفته داخل واژن قرار داده می‌شود تا هورمون‌هایی به داخل بدن آزاد کند و برای 1 هفته خارج می‌شود تا پریود اتفاق بیفتد.

مزایا

عادت ماهانه را منظم تر و خونریزی را کمتر می کند.

فقط ماهی یکبار نیاز به تعویض دارد.

معایب

هزینه دارد.

ممکن است باعث التهاب واژن شود یا عوارض جانبی ای مثل قرص های جلوگیری از بارداری داشته باشد.

در برابر بیماری های جنسی محافظت نمی کند.

 3.ابزارهای داخل رحمی

این روش‌های پیشگیری از بارداری روش‌های طولانی مدت پیشگیری هستند. آن‌ها بالای 99 درصد قدرت پیشگیری از بارداری دارند. این روش‌ها هم مانند روش‌های هورمونی قدرت پیشگیری نسبت به بیماری‌های عفونی ندارند.

آی یو دی (IUD)

 آی یو دی ابزار کوچکی است که توسط پزشک داخل رحم قرار داده می‌شود و دو نوع هورمونی و مسی دارد. نوع هورمونی آن تا 5 سال داخل رحم می‌تواند باقی بماند. آی یو دی هورمونی به شکل کامل سیکل قاعدگی را از بین نمی‌برد بلکه از طریق زخیم‌تر کردن مخاط دهانه رحم مانع ورود اسپرم به رحم می‌شود. نوع مسی آن با تخریب اسپرمی که می‌خواهد وارد رحم شود جلوی بارداری را می‌گیرد و تا 10 سال داخل رحم باقی می‌ماند.

مزایا

مدت زیادی می ماند.

امکان جا به جایی آی یو دی به سمت پایین و داخل واژن وجود دارد و مشکلی برای فرد به وجود نمی آورد.

معایب

در نوع مسی آن ممکن است پریود شدید و نامنظم شود.

گران قیمت است.

ممکن است خارج شود و سر بخورد.

ممکن است عوارض جانبی داشته باشید.

ایمپلنت‌ها

 پزشک یا پرستار یک ایمپلنت به شکل میله را در بازوی فرد متقاضی قرار می‌دهد تا از بارداری جلوگیری کند. این ایمپلنت هورمون پروژستین را داخل بدن آزاد می‌کند که از تخمک گذاری جلوگیری می‌کند. این ایمپلنت‌ها بالای 99 درصد توانایی پیشگیری دارند و هر سه سال یکبار تعویض می‌شوند.

مزایا

دائمی است.

به جراحی نیاز نیست.

تقریبا 100 درصد موثر است.

معایب

تقریبا چند ماه طول می کشد تا اثر کند.

ممکن است خطر عفونت های رحمی را افزایش دهد.

برگشت ناپذیر است.

گران قیمت است.

4. روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری

روش‌های دیگری هم برای پیشگیری غیر از سه دسته گفته شده وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:

برنامه ریزی خانگی طبیعی بر اساس روزهای تخمک گذاری

در این روش با محاسبه چرخه قاعدگی زن، در دوره تخمک گذاری که احتمال بارداری هست، از رابطه جنسی اجتناب می‌شود. چنین روشی تا 76 درصد کارایی دارد. در این دوران ترشح واژن بیشتر از مواقع دیگر است. اغلب دوره تخمک گذاری بین 12 تا 16 روز از عادت ماهیانه است. از آن جایی که قرص‌های ضد بارداری و اورژانسی دارای عوارض هستند بهتر است تنها در موارد محدود از آن‌ها استفاده کنید و به طور طبیعی از برقراری رابطه جنسی در دوران تخمک گذاری بپرهیزید تا مجبور به استفاده از قرص‌ها نباشید.

پیشگیری اورژانسی

این روش که به آن قرص اورژانسی می‌گویند، در صورتیکه رابطه جنسی پر خطر رخ دهد و هیچ روش پیشگیری استفاده نشود یا مثلا کاندوم حین رابطه پاره بشود، استفاده می‌شود. این قرص شامل هورمون پروژسترون مصنوعی است. این قرص با تغییر هورمون‌های بدن فرآیند تخمک گذاری را مختل کرده یا آن را به تعویق می‌اندازد.

فراموش نکنید که عوارض قرص اورژانسی لزوم مصرف آن را محدود می‌کند. از جمله عوارض آن ایجاد حالت تهوع، افزایش حساسیت سینه‌ها، تشدید علائم سندروم ملال پیش از قاعدگی است.

عقیم سازی

عقیم سازی هم در مورد زنان و هم مردان انجام می‌شود. عقیم سازی بالای 99 درصد قدرت پیشگیری از بارداری دارد. برای مردان عمل وازکتومی و زنان عمل بستن لوله رحم را انجام می‌دهند.

وازکتومی: 

در این روش طی عمل جراحی کوچکی، پزشک مسیر عبور اسپرم‌ها را مسدود می‌کند؛ بنابراین از رسیدن آن‌ها به تخمک‌ها جلوگیری می‌شود. این جراحی نیاز به بستری شدن ندارد و عمل پیچیده‌ای نیست. بعد از عمل وازکتومی احتمال باروری وجود ندارد و یا بسیار اندک است.

مزایا

دائمی است.

ارزان تر از توبکتومی است.

تقریبا 100 درصد موثر است.

معایب

به جراحی نیاز دارد.

تاثیر آن بعد از عمل سریع نیست.

ممکن است قابل برگشت نباشد.

بستن لوله رحم: 

در این روش لوله‌های فالوپ بسته می‌شود و امکان بارور شدن تخمک‌ها وجود ندارد. این عمل همچنین خطر ابتلا به سرطان تخمدان‌ها را کاهش می‌دهد. در این جراحی دو سر لوله‌های رحم بسته می‌شود و بخیه زده می‌شود. معمولا این عمل در دوره نقاهت بعد از زایمان به تشخیص پزشک صورت می‌گیرد.

مزایا

برای همیشه است و تقریبا ۱۰۰ درصد موثر است.

معایب

به جراحی نیاز دارد.

ممکن است برگشت پذیر نباشد.

گران قیمت است.

در برابر بیماری های جنسی حفاظت نمی کند.

روش بیرون کشیدن آلت

در آمریکا تقریبا ۶ دهم زنان گفته اند که همسر آن‌ها از روش بیرون کشیدن آلت قبل از انزال برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌کند. اگر این کار به موقع و به درستی انجام شود احتمال بارداری ۴ درصد در سال است و در کل ۱۸ درصد ناخواسته باردار می‌شوند.

روش‌های خانگی پیشگیری از بارداری

در این روش از داروهای گیاهی استفاده می‌شود و چون تأثیرات بیشتر و طولانی مدت بر بدن می‌گذارند، باید با احتیاط بیشتری مصرف شوند. دم کرده زعفران جهت سقط جنین در ماه اولیه بارداری تأثیرگذار است و می‌توان از بارداری ناخواسته جلوگیری کرد. گیاه پونه و برگ و عصاره‌ی بنفشه هندی در پیشگیری از بارداری مؤثر است و از گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفته. همچنین می‌توانید برای جلوگیری از بارداری ریشه کوهوش آبی را دم کنید و روزانه سه بار از آن را مصرف کنید.